Top 15 bài viết hay về khởi nghiệp được nhiều người đọc nhất năm 2022. Cung cấp những kiến thức vô vùng quý giá cho bạn trước khi khởi nghiệp Top 20+ bài học kinh doanh dành cho người bắt đầu khởi nghiệp. 1. Khách hàng không thể nói cho bạn biết họ cần gì. Những khách hàng nhiều khi không biết họ cần gì cho đến khi bạn chỉ cho họ biết điều họ muốn. Bạn hãy cho khách hàng biết họ cần gì thay vì đợi khách Ban đầu khi mới khởi nghiệp, tôi lựa chọn làm một mình mà không tìm bất cứ người cộng sự nào. Nhưng ngay sau đó, tôi nhận ra rằng, hai người bao giờ cũng tốt hơn một. Có một người cộng sự sẽ giúp bạn đánh giá vấn đề một cách toàn diện hơn; đồng thời đưa ra Dự án “Các sản phẩm ống hút, bún gạo” đoạt giải quán quân Cuộc thi “Dự án khởi nghiệp nông nghiệp - Đổi mới sáng tạo” năm 2022. Ngoài giải quán quân, Ban tổ chức cuộc thi cũng trao 2 giải nhì (trị giá 65 triệu đồng/giải) cho các dự án: “Sản xuất Dược Trà Nếu đang có ý định sáng lập, phát triển hay lãnh đạo một startup nào đó thì hãy bắt đầu tìm hiểu về thung lũng Silicon ngay từ bây giờ. Bởi từ đây, bạn sẽ học được rất nhiều bài học bổ ích và "xương máu" từ thành công cũng như thất bại của các công ty hàng . "Bài học khởi nghiệp" là tuyến bài viết phỏng vấn/tổng hợp về những đúc rút, kinh nghiệm và bài học rút ra từ thành công hoặc thất bại của những người khởi nghiệp, hay là những lời chia sẻ từ các nhà đầu tránh việc vấp ngã và đối mặt với những thất bại không đáng có, những người khởi nghiệp thường tìm kiếm lời khuyên từ những người đi trước. Đáp ứng nhu cầu này, tuyến bài viết về "bài học khởi nghiệp" sẽ mang đến cho bạn đọc những bài viết ích từ những bài học khởi nghiệpThứ nhất, đó là những chia sẻ từ các nhà đầu tư đối với startup. Là những bài học từ việc chọn ý tưởng, thực hiện sản phẩm, lựa chọn đội ngũ… để có thể xây dựng một startup tiềm năng, và nhận được sự chú ý của những nhà đầu cạnh đó, đó là những bài học về quá trình chuẩn bị, thủ tục cho quá trình tiếp cận nhà đầu tư. Hay đối với các startup trong giai đoạn tăng trưởng, "Bài học khởi nghiệp" sẽ mang đến tuyến bài về lời khuyên của nhà đầu tư để đảm bảo được văn hoá, giữ chân được người tài. Trên thực tế, có rất nhiều công ty khi bước sang giai đoạn tăng trưởng, đội ngũ sáng lập sẽ đối mặt với nhiều tình huống hóc búa về quản trị - một trong những nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng đối với doanh hai, "Bài học khởi nghiệp" sẽ mang đến lời khuyên từ chính những người khởi nghiệp, những thuỷ thủ trực tiếp trải qua những cuộc chinh chiến thực tế và không ít lần trắc trở và thất bại trước khi đạt được thành là những câu chuyện thực tế của một nhà sáng lập thất bại vài lần, bị nhà đầu tư từ chối cho đến không ngừng liên tục thay đổi, cập nhật mô hình kinh doanh và đạt được thành công ban bài học thực tế từ chia sẻ của những chủ mô hình kinh doanh mới trong quá trình gây dựng, thay đổi và dự đoán xu thế sự phát triển của những mô hình "nền tảng" đang ngày phổ biến và nuốt chửng nền kinh là những bài học mà không hẳn bạn đọc có thể tìm thấy được trong những quyển sách lý thuyết về quản trị, về kinh doanh, mà là những bài học hết sức thực tế, từ chính những câu chuyện thực tế. Bắt đầu một dự án kinh doanh khi vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường có lẽ chưa bao giờ là một điều dễ dàng. Thế nhưng, vẫn có nhiều bạn trẻ dám nghĩ, dám làm và họ đã thành công. Hãy cùng A Vậy Hả nhìn lại 5 câu chuyện của 5 bạn trẻ dưới đây và rút ra những bài học quan trọng khi khởi nghiệp từ chính những chia sẻ thực tế của họ. Tận dụng nguồn lực quanh mình Thảo Trâm, sinh viên năm 3 trường Đại học Greenwich, cô chủ nhỏ của cửa hàng cây cảnh Châm Garden. Trâm đã bắt đầu dự án của mình từ năm 15 tuổi khi còn đang là một cô bé học lớp 10 ở trường phổ thông. Thảo Trâm chia sẻ “Trong câu chuyện khởi nghiệp, hãy luôn luôn tìm kiếm lời khuyên và cả sự giúp đỡ từ những người xung quanh. Ngày xưa lúc mình bắt đầu, ba mẹ và thầy cô của mình đều không cho vì rất lo cho mình. Và để giải quyết nỗi lo này của ba mẹ thì mình đã dùng chính kết quả học tập để chứng minh cho ba mẹ và thầy cô thấy mình hoàn toàn có thể vừa học vừa làm”. Thảo Trâm cho biết khi chủ động lên tiếng nhờ gia đình giúp đỡ vì hiểu bản thân không thể một mình làm tốt hết tất cả công việc, Thảo Trâm đã có 4 “nhân công” hoàn toàn miễn phí ba thì đi chở cây, chở hàng, giao hàng; mẹ làm kế toán nên đã bắt đầu giúp Trâm lo bên mảng này; em trai thì đăng bài marketing cho mình và bà nội thì đã trồng cây giúp những khi đơn hàng quá nhiều. Trâm nhắn nhủ “Các bạn hãy kêu gọi sự giúp đỡ và ủng hộ từ gia đình và bạn bè. Nếu gia đình không đồng ý thì hãy tìm cách chứng minh và thuyết phục họ, bởi lẽ điều cốt lõi mà gia đình bạn không đồng ý cho bạn khởi nghiệp khi còn ngồi trên ghế nhà trường cũng chỉ vì họ vẫn còn lo cho bạn, họ chưa đủ tin là bạn có thể vừa khởi nghiệp nhưng cũng vừa học tốt. Khi bạn đã chứng minh được rồi, mình tin là bạn sẽ nhận được sự giúp đỡ”. Nếu chọn sai tệp khách hàng, đừng sợ làm lại! Kim Chi, sinh viên năm 3 trường Học viện tài chính, cô chủ của shop online Kichi Shoes chuyên kinh doanh mặt hàng giày dép phong cách ulzzang tâm sự “Lúc mới bắt đầu bán, mình không có kinh nghiệm và cũng không có ai hướng dẫn nên đã phải trả giá khá nhiều. Vào giữa năm 2019 mình quyết định thử kinh doanh online. Tính mình vốn khá liều nên đã nhập hẳn 15 triệu tiền hàng mà không khảo sát kĩ thị trường. Lúc đó mình mang tâm lý ham rẻ, chỉ cần thấy hàng rẻ là mình nhập về và nghĩ chỉ cần bán giá thấp thì sẽ có nhiều người mua. Nhưng đó chính là sai lầm của mình. Mình bắt đầu đăng bán sản phẩm vào các hội nhóm trên Facebook với giá rất rẻ và cũng có người mua. Nhưng với những sản phẩm rẻ tiền, người mua sẽ không cân nhắc nhiều nên đặt hàng rất nhanh và thường là họ không có nhu cầu nhiều đối với nó. Vì lẽ đó mà mà lượng hàng bị bùng rất nhiều, mình đã phải bán lỗ để thu hồi vốn”. Nhận ra bản thân đã sai trong việc chọn nơi bán hàng vì tệp khách hàng Kim Chi hướng đến là những bạn trẻ được tiếp xúc với hình ảnh của các hot boys, hot girls, thần tượng,… Hàn Quốc nhiều và bị ảnh hưởng bởi phong cách của họ, cũng tức là khách hàng mục tiêu cho mặt hàng của Kim Chi tập trung ở Instagram nhiều hơn. Kim Chi đã quyết định mở shop online trên Instagram. “Nhưng lần này mình rút kinh nghiệm và chuyển sang hình thức bán hàng đặt trước. Bên cạnh đó mình có thuê vài bạn đang hot trên Instagram quảng cáo shop và sản phẩm nên dần cũng có một lượng khách ổn định. Đến khoảng đầu năm 2021, dịch Covid-19 diễn biến phức tạp mang lại rất nhiều thách thức nhưng lại là một cơ hội lớn cho ngành thương mại điện tử. Các sàn lớn trở nên quen thuộc hơn với mọi người và cũng dần trở thành thói quen mua sắm của họ. Mình bắt đầu nhận được nhiều câu hỏi của khách trên Instagram rằng mình có bán hàng trên Shopee không. Từ đó mình quyết định tìm hiểu thêm về Shopee và đến tháng 5/2021 thì chính thức mở gian hàng trên nền tảng này” – Kim Chi chia sẻ Hãy học hỏi thêm về kỹ năng quản lý thời gian Bad Mood Stationery của cô chủ Khánh Trình ra đời vào năm 2018, khi Khánh Trình vẫn còn là sinh viên năm 2 đại học. Lúc đó, vốn khởi đầu của Khánh Trình chỉ tầm 2 triệu rưỡi. Với các mặt hàng cùng ngành, đây là con số khởi đầu khá lớn. Tuy nhiên, vì đã đam mê kinh doanh từ năm cấp 2, do đó cô biết một số nguồn cung giá cả hợp lý mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm. Nhờ vậy, chỉ sau 1 tháng thành lập, Bad Mood đã thu hồi được số vốn ban đầu và có thêm kinh phí để đầu tư vào đợt hàng tiếp theo. Sau khoảng thời gian kinh doanh, một trong những điều Khánh Trình đã học được chính là Hãy cứ thử và dám sai. Theo Khánh Trình, “kinh doanh là một cuộc chơi mạo hiểm, hãy cứ trải nghiệm hết mình, dám thử dám sai để rồi từ đó rút ra bài học. Có những thời điểm mà dường như mọi thứ đều quá sức với mình. Đặc biệt vào năm 4 đại học khi các học phần năm cuối trở nên dồn dập. Mình vừa phải ôn thi vừa phải lo cho Bad Mood, lúc đó của hàng phất lên rất nhanh nhưng mình lại không tận dụng thời điểm này để xây dựng tệp khách hàng mới. Trải nghiệm này cho mình bài học về cách sắp xếp quản lý‎ thời gian tốt hơn”. Đối với các bạn trẻ đang có mong muốn kinh doanh nhưng chưa biết nên bắt đầu từ đâu, Khánh Trình nhắn gửi “Với kinh nghiệm lâu năm, mình nghĩ rằng các bạn có thể bắt đầu với các sản phẩm thiết kế, làm cộng tác viên để học hỏi thêm về kinh doanh từ người đi trước, hay tự xây dựng thương hiệu cá nhân. Ban đầu, bạn không cần có một trang cá nhân quá tốt để bắt đầu bán hàng, hãy tận dụng thuật toán của mạng xã hội để quảng bá sản phẩm, và hãy kiên trì xây dựng nội dung giá trị, khách hàng sẽ tìm đến bạn”. Bắt đầu từ những điều gần gũi nhất với bản thân Hà Phương, hay còn được mọi người gọi là Pum, sinh viên năm 3 trường Đại học Kinh tế Quốc Dân và hiện đang sở hữu Đây là một kênh mua sắm mỹ phẩm uy tín dành cho giới trẻ. Hà Phương đã bắt đầu dự án kinh doanh của mình bằng chính điều bản thân yêu thích và quan tâm. “Ngay từ bé mình đã rất đam mê mỹ phẩm và làm đẹp. Mình luôn mong muốn hàng ngày bước ra ngoài thật tự tin và rạng rỡ. Thời gian ấy mình đã nghiên cứu và sưu tầm rất nhiều mỹ phẩm. Và đương nhiên bên cạnh những lựa chọn hợp lí thì cũng sẽ có những sự lãng phí khi mua sản phẩm. Mình đều đã ghi chép, ghi nhớ đặc tính của từng sản phẩm để có cái nhìn tổng quan và khách quan nhất. Sau đó khi niềm đam mê lớn dần, mình muốn lan tỏa năng lượng và giới thiệu những sản phẩm làm đẹp tốt nhất đến với những bạn nữ đang ở độ tuổi rạng rỡ nhất như mình. Vậy là khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường với bao hoài bão, mình đã mở một shop online nhỏ và lấy tên là – Pum là tên mình và cũng chính là tiếng bặm môi mỗi khi con gái tô son. Nó chính là kết tinh của niềm đam mê lớn nhất của mình và chính con người mình” – Hà Phương kể. Trong việc xác định nhóm đối tượng khách hàng mục tiêu, Hà Phương cho biết vì khởi nghiệp ngay từ khi còn học cấp 3 nên khách hàng mục tiêu và gần Hà Phương nhất chính là các bạn cùng trường và cùng độ tuổi. Phương chia sẻ “Đây là nhóm khách hàng dễ tiếp cận và mua hàng nhất. Thời gian đầu mình đã có rất nhiều đơn hàng nhờ sự ủng hộ của bạn bè, đó cũng là bước đệm và động lực để phát triển được như ngày hôm nay. Đến bây giờ, mình vẫn luôn xác định khách hàng mục tiêu là các bạn nữ từ 18-25 tuổi ở những thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh”. Hãy hết lòng vì điều mình đã chọn làm Tấn Thành, sinh viên năm cuối ngành truyền thông số tại đại học RMIT Việt Nam. Hiện tại, Tấn Thành cũng đang phát triển mô hình kinh doanh chuỗi thức ăn nhanh bánh mì, cung cấp nguyên liệu và nhượng quyền thương hiệu Viet’s Bread cùng với một người anh từ tháng 10/2019 đến nay. Chia sẻ về quá trình bắt đầu bán những sản phẩm đầu tiên, Tấn Thành cho biết “Lúc đó mình đang học năm 2 Đại học và quyết định gap year [1] 1 năm để đi làm. 1 năm đó mình làm cùng lúc 2 công việc. Sáng mình làm design in-house cho một công ty mỹ phẩm, chiều về thì thực hiện dự án xe bánh mì như thiết kế bao bì, menu, chụp hình sản phẩm,…. Cuối tuần mình lại đi vòng quanh tìm địa điểm, liên hệ với các đối tác phòng trà, phòng gym, tiệm net, quán cafe,… cần đồ ăn sáng. *Gap year Có thể hiểu là “năm khoảng trống” hay năm nghỉ phép, đây là cụm từ dùng để chỉ khoảng thời gian nghỉ kéo dài 12 tháng hoặc có thể lâu hơn khi đang học tập và làm việc Mình bắt đầu bán vào đúng mùa mưa, cực lắm vì phải dầm mưa, có khi dầm cả ngày luôn. Nhưng vì mình có chạy chương trình khuyến mãi, vị trí cũng đẹp, dễ nhìn dễ mua và hương vị được đầu tư kỹ càng nên bán tốt lắm. Nhiều người ngày nào cũng ghé ăn vài ổ rồi mua thêm đem về cho người thân nữa. Nên dù cực nhưng mình vẫn thấy vui vì sản phẩm của mình được nhiều người ủng hộ”. Cuối cùng, trái ngọt cũng đã đến với chàng trai trẻ tuổi khi sau tầm 1 tháng thì Tấn Thành đã ký hợp đồng trở thành đối tác quán ăn của Baemin và GoFood. “Tuy hoa hồng phải trả là 20-25%, khá cao nhưng mình thấy xứng đáng vì đây là kênh 1 kênh marketing và tăng uy tín thương hiệu rất hiệu quả. Việc cộng tác với các app được nhiều người sử dụng thì đã tăng độ nhận diện và tần suất tiếp cận được khách hàng rồi. Thêm vào đó, để được ký hợp đồng với app thì thương hiệu phải đảm bảo rất nhiều điều kiện về sản phẩm, thiết kế cửa hàng, thực đơn, địa chỉ,… và phải cung cấp các giấy tờ như giấy phép ĐKKD, giấy đăng ký địa điểm, CMND/CCCD/Passport. Điều đó sẽ càng làm tăng uy tín cho thương hiệu của mình” – Tấn Thành nhận định Trên đây là 5 câu chuyện, 5 bài học A Vậy Hả muốn gửi đến bạn. A Vậy Hả tin rằng đây sẽ là những lời khuyên hữu ích và đồng thời cũng sẽ là “vitamin” tiếp thêm cho bạn động lực để bắt đầu thực hiện dự án của mình. Có thể bạn sẽ có cách nhìn nhận về những bài học khác với chúng mình, bạn có thể chia sẻ cùng chúng mình trên fanpage chính thức. Chào bạn, chúng tôi là Hiển và Sơn, sáng lập AVậyHả. Chúng tôi phỏng vấn và chia sẻ những câu chuyện khởi nghiệp gần gũi với mong muốn giúp bạn có thêm cảm hứng và kinh nghiệm khởi động dự án của chính mình. Hãy ủng hộ bằng cách theo dõi AVậyHả tại hoặc Thời sựChính trị Thứ tư, 7/6/2023, 2212 GMT+7 Đầu tháng 7, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ ban hành quyết định thành lập trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP HCM. Trả lời chất vấn của đại biểu Trần Chí Cường Phó đoàn Đà Nẵng sáng 7/6, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết đề án xây dựng trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia tại ba thành phố nêu trên đã hoàn thiện. Sau khi thành lập, các trung tâm sẽ khai thác nguồn lực địa phương, hướng tới mô hình thử nghiệm chính sách sandbox trong những lĩnh vực mới chưa có quy định; khai thác và kết nối đội ngũ chuyên gia tầm quốc gia, quốc tế. Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt. Ảnh Phạm Thắng Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết chủ trương chung của Chính phủ là ưu tiên thành lập Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia. Chủ trương từ khóa trước, đến nay đã có nghị định về chức năng, nhiệm vụ của trung tâm và trung tâm rất bề thế tại khu công nghệ cao Hòa Lạc Hà Nội đã được xây ông Huệ, Việt Nam đã khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp nước ngoài đầu tư trung tâm đổi mới sáng tạo tại Việt Nam và bước đầu có kết quả tốt. Đơn cử như tập đoàn Samsung sau thời gian dài nghiên cứu đã phát triển trung tâm rất lớn tại khu vực Tây Hồ Tây trị giá 220 triệu USD, đủ công suất cho nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu về công nghệ thông tin. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu sáng 7/6. Ảnh Media Quốc hội Từ thực tế đó, cơ quan chức năng mới có cơ sở triển khai tiếp trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở các vùng khác như Đà Nẵng, TP HCM. "Vạn sự khởi đầu nan, việc thành lập các trung tâm này gian nan cả về khuôn khổ pháp lý, tổ chức lực lượng, lẫn xây dựng cơ sở vật chất", ông Huệ tâm hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia là tổ chức khoa học và công nghệ công lập trực thuộc Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học công nghệ. Trung tâm có nhiệm vụ hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo và thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp. John Spears là cây viết về các vấn đề tài chính cá nhân. Anh từng khởi nghiệp và thất bại. Tuy nhiên, nhà sáng lập người Mỹ cho rằng bản thân đã học được rất nhiều qua những trải nghiệm ấy, từ đó gặt hái thành công sau này. Một số nghiên cứu cho thấy trên 90% startup thất bại trong 5 năm đầu tiên. Một số chỉ ra con số này là 70% nếu tính trong vòng 2 năm. Tuy nhiên, bản thân tôi biết chắc dự án startup của mình sẽ thất bại 100%. Tôi đã tạo ra ứng dụng cho phép khách du lịch kết nối và chat với nhau. Nó được thiết kế để giúp những người du lịch một mình tìm những người bạn tương tự cũng như dân địa phương ở khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên, startup đã không vận hành tốt cho khách du lịch hay những ai có liên quan. Đó thật sự là một cú đấm với lòng tự tôn nhưng tôi cũng đã học được rất nhiều từ thất bại ấy. Khi tôi kể với đồng nghiệp và bạn bè rằng tôi đã dừng việc kinh doanh, ai cũng hỏi vì sao. Trong trường hợp này, tôi cho rằng đấy là một câu hỏi không xác đáng. Thay vào đó, mọi người nên hỏi rằng thất bại ấy đã dạy tôi những gì. Một niềm tin dẫn dắt tôi bước qua khoảng thời gian khó khăn đó chính là bởi thất bại cũng dẫn lối cho thành công. Vì vậy, tôi đã nhiều lần ngồi xuống và nhìn lại chặng đường đã qua để tìm ra những điều mình làm chưa đúng. Thay vì bỏ cuộc, tôi bắt đầu nghiên cứu về thất bại của các startup khác. Tôi đọc những câu chuyện của nhà sáng lập Amazon Jeff Bezos cũng như Reid Hoffman - đồng sáng lập LinkedIn. Thật thú vị khi biết rằng họ cũng gặp muôn vàn khó khăn khi bắt đầu và dần tỏa sáng bởi chính những thất bại đã trải qua. Tôi đã nhận được những bài học đáng giá từ Paolo MacCallum - CEO NamoBOT. Sau nhiều dự án, nhà sáng lập này đã dùng tất cả những kiến thức mình có được từ các trải nghiệm của quá khứ để trở lại với một ý tưởng mới. Dưới đây là những bài học tôi đút kết từ nhiều người cũng như trải nghiệm của chính mình. Chuẩn bị đủ nguồn quỹ Tôi không phải người duy nhất không có đủ tiền để mở công ty. Theo một phân tích của CB Insights, lý do lớn thứ hai mà startup thường thất bại là bởi hết tiền. Nguồn lực tài chính của bạn cần phải đủ ổn trước khi bắt đầu việc kinh doanh. Khi lần đầu nảy ý tưởng khởi nghiệp, tôi đã không nghĩ đến vấn đề tài chính. Về cơ bản, ngay từ đầu, chính tôi là nhà tài trợ cho dự án của mình. Tôi nghĩ số tiền tiết kiệm có thể đủ để ra mắt startup và đúng là như vậy. Tuy nhiên, sau vài tháng, tôi bắt đầu chật vật với vấn đề về tiền bạc. Vì thiếu tiền, việc duy nhất tôi có thể làm là thỏa hiệp với những thứ thiết yếu nhất. Tôi buộc phải cho hai thành viên trong đội ngũ nhỏ bé của mình nghỉ việc. Cũng thật quá khó khăn để trả phí thuê không gian làm việc. MacCallum gợi ý là tôi nên chuẩn bị tài chính cho ít nhất là một năm vận hành. Có nhiều cách thức để huy động vốn cho startup từ các tổ chức cho vay hay gây quỹ cộng đồng. Đó là cách mà anh ấy có được nguồn quỹ cho dự án của mình. Thiếu tiền là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại cho nhiều startup. Ảnh Unsplash. Giữ giá rẻ và giảm giá Phải nói là việc kiếm lợi nhuận trong những tháng đầu tiên của bất cứ dự án kinh doanh nào đều là cực kỳ khó, tôi cũng vậy. Tuy nhiên, vì muốn kiếm tiền nên tôi đã giữ giá ở mức có thể mang lại lợi nhuận nhanh hơn. Nhưng ở khía cạnh của người tiêu dùng, họ luôn tìm kiếm những thứ có giá rẻ nhất. Giá cao không mang lại hiệu quả khi bạn làm startup, đặc biệt là trong một ngành công nghiệp đã bão hòa. Thay vào đó, việc tôi cần phải làm là cung cấp dịch vụ ở mức rẻ hơn mang đến nhiều lựa chọn giảm giá - việc này có thể giúp mang đến nhiều khách hàng hơn. Tôi đã nhận ra điều này quá muộn màng. Theo MacCallum, thay vì lo lắng vào việc phải có bằng được lợi nhuận, tôi nên quan tâm nhiều hơn đến việc làm sao mọi người có thể biết đến và bán được sản phẩm. Không phải lời khuyên nào cũng hữu ích Rất nhiều người trong giới startup nghĩ mình là chuyên gia khi đưa ra cho bạn vài con số, những ví dụ thành công và nghĩ là họ biết mọi thứ. Ngược lại, kinh nghiệm dạy tôi rằng bạn cần phải lọc lại những lời khuyên. Việc tham khảo ý kiến của mọi người là rất quan trọng nhưng người thực hiện lại chính là bạn. Hãy nghĩ thật kỹ trước khi thay đổi tư duy bởi ai cũng có thứ để nói và khuyên bạn. Rốt cuộc nhất thì điều quan trọng là lắng nghe chính mình. Sau tất cả, startup là sự bất chấp, nếu bước đi quá an toàn, bạn khó có thể tạo ra đột phá. Bạn không thể tự mình làm hết mọi thứ Khi mới startup, tôi tự làm mọi thứ, từ tài chính, phát triển sản phẩm, kiểm nghiệm đến phát triển kinh doanh. Tôi làm tất cả. Không cần phải nói bởi có quá nhiều thứ để làm nhưng việc này cũng liên quan đến vấn đề là ngân sách của tôi quá eo hẹp. Tôi sợ không trả nổi lương khi thuê người. Tôi cũng không tìm kiếm sự giúp đỡ từ bạn bè. Khi muốn làm điều gì đó lớn lao, bạn cần rất nhiều bàn tay trợ giúp. Tôi dám chắc rằng đền Taj Mahal không được xây dựng bởi chỉ một con người. Không như startup của tôi, ngày nay địa danh này đón hàng triệu người ghé thăm. Vấn đề là tôi đã làm những việc mà tôi thật sự không giỏi, đó là một sai lầm rất lớn. Tôi cũng chỉ một mình đến gặp gỡ các nhà đầu tư tiềm năng. Paolo MacCallum cho rằng bạn có thể tìm người nhiều kinh nhiệm và có sở trường mảng giao tiếp để trình bày rõ hơn về sản phẩm, từ đó thu hút nhà đầu tư rót vốn. Chấp nhận khi thất bại Cần rất nhiều can đảm để chấp nhận thất bại và tôi đã thiếu dũng khí ấy. Trong một thời gian dài, tôi không thể chấp nhận việc startup của mình phải dừng lại. Điều này tạo nên hiệu ứng domino và mọi thứ thậm chí còn ngày càng tệ hơn. Khách hàng bỏ đi, tiền không chảy vào nữa và mọi thứ dần cạn kiệt. Phải mất một thời gian tôi mới nhận ra thực tế là mọi thứ đã không còn hoạt động trôi chảy. Khi dần hiểu ra mọi chuyện, tôi bắt đầu dễ dàng chấp nhận hơn và chuyển sang những hành trình tuyệt vời tiếp theo. Tiểu thuyết gia Herman Melville từng nói rằng "Thà thất bại trong nguyên bản còn hơn thành công với một thứ sao chép". Giữ tinh thần lạc quan là một chuyện nhưng tránh xa hiện thực lại là chuyện khác. Hãy thực tế để biết khi nào con tàu đang chìm và bước ra khỏi nó. Thực tế là rất nhiều startup thất bại trên thế giới này. Sai lầm có khi đến từ bạn, cũng có khi mọi thứ nằm ngoài tầm kiểm soát. Bất kể là gì chăng nữa, đừng bao giờ bỏ cuộc mà hãy học từ những kinh nghiệm đáng giá. Những thứ này sẽ theo bạn suốt đời. Một khi đã đủ am hiểu, không gì có thể ngăn cản bạn đến một ngày thành công không xa bởi ai đó từng nói rằng "Thành công và thất bại đều ở trên cùng một con đường". Trương Sanh theo e27

bài học khởi nghiệp